Η προσέγγιση των επίμαχων ζητημάτων αποτελεί ουσιαστικό παιδαγωγικό διακύβευμα. Ειδικότερα, η διδασκαλία της εμπειρίας της Κατοχής και του ναζισμού στο ελληνικό σχολείο προϋποθέτει συστηματική, πολύπλευρη, επιστημονικά και παιδαγωγικά αξιόπιστη πραγμάτευση των τραυματικών ιστορικών γεγονότων. Η πολυπρισματική εξέταση των παραμέτρων που συνδέονται με τα ιστορικά γεγονότα της Κατοχής είναι σημαντική διότι, όπως εύστοχα υποστηρίζει ο Henry Rousso, «είναι προτιμότερο να επεξεργαζόμαστε τα ιστορικά τραύματα και τις αντιφατικές αναγνώσεις του επίμαχου παρελθόντος, παρά να τις απωθούμε στο χώρο του μη συνειδητού προσποιούμενοι ότι δεν υπάρχουν». Σημαντικοί επιστήμονες από το πεδίο της Διδακτικής της Ιστορίας, όπως ο αμερικανός εκπαιδευτικός James Percoco, μπορούν να μας δώσουν αξιόπιστα και πρωτότυπα παιδαγωγικά εργαλεία σχετικά με το πώς διαχειριζόμαστε τη βία, τη σύγκρουση, τα επίμαχα και τραυματικά ιστορικά γεγονότα όταν απευθυνόμαστε σε μαθητές και μαθήτριες. Επιπλέον, σύμφωνα με τα πορίσματα σημαντικών ερευνών π.χ. από τους Peter Lee και Rosalyn Ashby, η προσέγγιση «δύσκολων» ιστορικών γεγονότων, υπό συγκεκριμένες παιδαγωγικές προϋποθέσεις, δεν αντιβαίνει στην αντιληπτική ικανότητα και στην ηλικία των παιδιών.

Τo αρχείο MOG, διαφυλάσσοντας τη μνήμη για τη γερμανική κατοχή Ελλήνων και Ελληνίδων πληροφορητών, διαθέτει 93 συνεντεύξεις διαθέσιμες για ερευνητικούς, εκπαιδευτικούς και πολιτιστικούς σκοπούς. Οι μάρτυρες μεταδίδουν τις πολλαπλές όψεις της περιόδου. Αφηγούνται την εμπειρία τους από την περίοδο αλλά και τις όψεις της ζωής τους μετά το 1945. Οι αφηγήσεις επικεντρώνονται στους διωγμούς, στις σφαγές που έλαβαν χώρα στα «μαρτυρικά χωριά και πόλεις», στις εκτοπίσεις στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, καθώς και στην εμπειρία της Αντίστασης και της καθημερινότητας στις πόλεις. Επίσης, στο αρχείο εμπεριέχεται και η επιστημονική επεξεργασία των μαρτυριών («θησαυρός», προσωπικός φάκελος συνεντεύξεων).

Η εκπαιδευτική πλατφόρμα MOG έχει ως αντικείμενο ζητήματα που αφορούν την κατάσταση στην οποία είχαν περιέλθει οι Έλληνες και οι Ελληνίδες κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και είναι διαρθρωμένη στις ακόλουθες θεματικές ενότητες: «Παιδιά στην Κατοχή», «Καθημερινή ζωή», «Αντίσταση», «Αντίποινα και μαζικές σφαγές», «Ολοκαύτωμα – Σοά», «Στρατόπεδα συγκέντρωσης». Τα διδακτικά ή εκπαιδευτικά σενάρια έχουν σχεδιαστεί και υλοποιηθεί από διαφορετικούς δημιουργούς, εκπαιδευτικούς και των τριών βαθμίδων εκπαίδευσης με σκοπό να αξιοποιηθούν, κυρίως, στο μάθημα της Ιστορίας.

Η Διδακτική της Ιστορίας, σοβαρός κλάδος της Ιστορίας, αποτελεί τη βάση από την οποία προέρχεται ο σχεδιασμός των προτεινόμενων διδακτικών προσεγγίσεων και ο οποίος βασίζεται:

1)         Στην αναπτυξιακή και ψυχοπαιδαγωγική θεωρία του εποικοδομητισμού ή κονστρουκτιβισμού, βασικός άξονας του οποίου είναι η δόμηση και απόκτηση της γνώσης από τους ίδιους τους μαθητές με την ενεργό αλληλεπίδρασή τους σε ανοιχτά μαθησιακά περιβάλλοντα.

2)         Στη θεωρία της κοινωνικής ανάπτυξης. Ο Lev Vygotsky, κύριος εκπρόσωπος της συγκεκριμένης θεωρίας, τόνισε τον θεμελιώδη ρόλο της κοινωνικής αλληλεπίδρασης στην εξέλιξη της γνώσης, με ουσιώδεις παραμέτρους της γνωστικής ανάπτυξης τόσο την ηλικία των μαθητών / τριών, όσο και την ποσότητα και την ποιότητα των ερεθισμάτων που δέχονται. Με τη θεωρία του δίνει έμφαση στην επίδραση που ασκούν τα πολιτισμικά και κοινωνικά περιβάλλοντα στη μάθηση και υποστηρίζει την αξία της ανακαλυπτικής μάθησης, καθώς και

3)         Στις προσεγγίσεις «κοινωνικής εκπαίδευσης» (social education approaches), σύμφωνα με τις οποίες η Ιστορία παρέχει γνώση και εργαλεία απαραίτητα για να είναι σε θέση οι μαθητές να δομούν συλλογικές λύσεις σε απρόσμενες προκλήσεις. Συγκεκριμένα, οι μαθητές εξασκούνται: α) να κατανοούν την εξέλιξη και τις αιτίες των συγκεκριμένων ιστορικών γεγονότων, β) να αντιλαμβάνονται τον τρόπο που η γνώση του παρελθόντος συνδέεται με το παρόν και φωτίζει και το παρόν και γ) να συνειδητοποιούν τους θεμιτούς και αθέμιτους τρόπους παρουσίασης των ιστορικών γεγονότων.

Συνεπώς, με τη συγκεκριμένη μεθοδολογία η οποία διέπει την εκπαιδευτική πλατφόρμα, καλλιεργείται στους μαθητές η διεισδυτική σκέψη, η αυτενέργεια, η ανάληψη πρωτοβουλίας, η εμβάθυνση στα ιστορικά γεγονότα, στις κοινωνικές και τις πολιτικές δομές, έτσι ώστε να έχουν τα εφόδια και μελλοντικά, στην ενήλικη ζωή τους, να λειτουργήσουν με κριτικό και υπεύθυνο τρόπο. Επιθυμία μας όσον αφορά τα Διδακτικά σενάρια στην Εκπαιδευτική Πλατφόρμα MOG,  είναι να υπάρξει η χρυσή τομή μεταξύ της άποψης του Bruner πως η γνώση είναι ανακαλυπτική διαδικασία, και της άποψης του Gagne πως αντικειμενικός σκοπός και στόχος της διδασκαλίας είναι οι «ικανότητες» που πρέπει να αποκτήσουν κάθε φορά οι μαθητές.

Θέλουμε επίσης να τονίσουμε ότι καθοριστική για τη διαμόρφωση ορισμένων προτάσεών μας είναι η σκέψη του Shemilt σχετικά με την απόκτηση ιστορικής γνώσης μέσω της εμβάθυνσης σε «μεγάλα ιστορικά πλαίσια». Ο Shemilt θεωρεί καθοριστική τη σημασία της εξέτασης της Ιστορίας σε υπερεθνικό επίπεδο, στη μεγάλη χρονική της διάρκεια, σε ευρύ γεωγραφικό φάσμα και στο πνεύμα των εξελίξεων και μεγάλων αλλαγών, έτσι ώστε οι μαθητές να είναι σε θέση να αντιληφθούν στην αιτιώδη τους συνάφεια πεποιθήσεις, δράσεις και μεταβολές.

Η άποψη του Shemilt, βέβαια, καθιστά σαφές πως για την ιστορική κατανόηση είναι απαραίτητη και η εκτενής μελέτη του «μικρού πλαισίου» τόσο με αυτόνομο τρόπο όσο και, όπως ήδη έχουμε πει, σε σύγκριση με το «μεγάλο πλαίσιο». Συνεπώς, σε κάθε θεματική ενότητα δίνεται μεγάλη σημασία στην παρουσίαση του ιστορικού πλαισίου / ένταξη στη «μεγάλη εικόνα» στην εισαγωγή, τα διδακτικά σχόλια, την αξιοποίηση πολυπρισματικού και πολυτροπικού υλικού. Εάν θεωρήσουμε «μικρό πλαίσιο» την καθεμία από τις 6 Ενότητες στην Εκπαιδευτική Πλατφόρμα του MOG, τότε «μεγάλο πλαίσιο» είναι οι ευρύτερες συνδέσεις με τις γενεσιουργές συνθήκες / αιτίες του φασισμού – ναζισμού.

Οι μαθητές/τριες και οι εκπαιδευτικοί έχουν στη διάθεσή τους α) το ψηφιακό αρχείο με τις 93 συνεντεύξεις και β) ιστορικά έγγραφα, αποσπάσματα από ιστορικά βιβλία, ντοκιμαντέρ, άρθρα από εφημερίδες, λογοτεχνικά κείμενα (η χρησιμοποίησή τους έχει αξία όχι ως πιστή αποτύπωση, αλλά ως λογοτεχνική διαμεσολάβηση) και εικαστικό υλικό. Οι δραστηριότητες μπορούν να πραγματοποιηθούν σε ατομικό ή ομαδοσυνεργατικό επίπεδο, κυρίως όμως δίνεται έμφαση στη συνεργατική μορφή εργασίας. Η πλατφόρμα δίνει τη δυνατότητα οι μαθητές/τριες να επεξεργαστούν θεματικές ενότητες και μέσω ψηφιακών εργαλείων και στη συνέχεια να αναρτήσουν τα αποτελέσματα των εργασιών τους.

Έχουμε σαφή επίγνωση ότι η διδασκαλία τραυματικών γεγονότων απαιτεί ιδιαίτερους εκπαιδευτικούς χειρισμούς. Συνεπώς, η διδακτική προσέγγιση των ενοτήτων διαμορφώθηκε λαμβάνοντας υπόψη τις παιδαγωγικές αρχές για τη διδασκαλία επίμαχων θεμάτων, δηλαδή α) επιλογή των πρόσφορων για το θέμα ζητημάτων, β) δημιουργία προϋποθέσεων για διάλογο, καθώς πολλές δραστηριότητες βασίζονται σε αυτόν, γ) παροχή αναγκαίων πηγών, ερεθισμάτων και πληροφοριών, δ) συμπερίληψη όλων των πτυχών του θέματος και ε) ισότιμη συμμετοχή των μαθητών στις δραστηριότητες ανάλογα με τις δεξιότητες και τις επιθυμίες τους.

Οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες που προτείνονται έχουν στόχους: α) τη διάκριση πρωτογενών και δευτερογενών ιστορικών πηγών, καθώς και την κριτική ανάγνωσή τους, β) την αξιοποίηση συνεντεύξεων μαρτύρων από το αρχείο MOG, γ) την εξοικείωση των μαθητών σε διαδικασίες εργασίας με τη μορφή project. «Βασικό γνώρισμα της μεθόδου project, όπως τη διαμόρφωσε ο W. Kilpatrich, είναι ότι θέτει τους μαθητές μπροστά σε ένα πρόβλημα ώστε να νιώσουν οι ίδιοι την πίεση μιας απορίας και την επιθυμία να κινηθούν προς διερεύνησή του», δ) την επεξεργασία λογοτεχνικών κειμένων με κριτήριο την υπέρβαση των υποκειμενικών ορίων βίωσης του τραύματος, διότι μας ενδιαφέρει σε διαγενεακό επίπεδο πώς αντιδρούν και τι σκέφτονται οι απόγονοι τόσο των θυμάτων, όσο και των θυτών, ε) την εξέταση του θέματος με διαθεματικό τρόπο, μέσω, για παράδειγμα, της λογοτεχνίας, της μουσικής, των καλλιτεχνικών, στ) την προσέγγιση του παρελθόντος σε αλληλεπίδραση με την ψηφιακή τεχνολογία καθώς και τη διαχείριση διαδικτυακού υλικού.

Επιπλέον, στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής αξιοποίησης των 93 μαρτυριών του Αρχείου MOG, εξαιρετικά σημαντική κρίνεται ότι είναι η συνεισφορά α) της ταινίας «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα» σε σκηνοθεσία Χρύσανθου Κωνσταντινίδη και ιστορική επιμέλεια Χάρη Αθανασιάδη, και β) του βοηθήματος για τους / τις εκπαιδευτικούς ως προς τη χρήση του υλικού του Προγράμματος MOG: Άγγελος Παληκίδης, «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα. Οδηγός για τους εκπαιδευτικούς».