Η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα εξακολουθεί να τοποθετεί στο επίκεντρο της προβληματικής και των μελετών της τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και το φαινόμενο του ναζισμού. Χιλιάδες μελέτες έχουν γραφτεί και εξακολουθούν να γράφονται, χωρίς να εξαντλούνται τα ζητούμενα, τα ερωτήματα και τα νέα ιστορικά στοιχεία που έρχονται στο φως. Στην Ελλάδα ζούμε μια περίοδο άνθησης της ιστορίας, ακαδημαϊκής δημόσιας και προφορικής, ειδικά γύρω από τη δεκαετία του 1940, και η κοινότητα των ιστορικών εξελίσσεται σε μια από τις πιο δυναμικές και δραστήριες επιστημονικές κοινότητες στη χώρα. Ωστόσο, γύρω από την περίοδο της γερμανικής Κατοχής στην Ελλάδα κυριαρχεί στη Γερμανία μια ελλιπής ενημέρωση και οι μελέτες γύρω απ' το θέμα εξακολουθούν να είναι περιορισμένες.

Η ελληνική κουλτούρα μνήμης

Η επεξεργασία του παρελθόντος στην Ελλάδα διαφοροποιείται σε σχέση με τις υπόλοιπες πρώην κατεχόμενες χώρες, και η αιτία γι’ αυτό είναι ο Εμφύλιος. Σύμφωνα με τον ιστορικό Κονσταντίν Γκόσλερ, στην Ελλάδα δεν έχει αναπτυχθεί μια "αντιφασιστική μνήμη" όπως στην ανατολική Ευρώπη, ή μια κοινή "πατριωτική μνήμη" όπως στη δυτική Ευρώπη, σε χώρες όπως η Ιταλία ή η Γαλλία. Η μονοπώληση της ιστορίας από τους νικητές του Εμφυλίου μέχρι τη Μεταπολίτευση, και η αντιμετώπιση της εαμικής αντίστασης ως ένοχης για την αποσταθεροποίηση στα εσωτερικά ζητήματα της χώρας, υπήρξαν οι βασικές αιτίες για την ενσωμάτωση της κατοχικής περιόδου σε μια τελεολογική ερμηνεία που σχετιζόταν μονάχα με τις καταστροφικές συνέπειες του Εμφυλίου. Με τη Μεταπολίτευση (1974), και την κατασκευή ενός ηγεμονικού αφηγήματος της «εθνικής συμφιλίωσης», ανατρέπονται σε μεγάλο βαθμό οι υπάρχουσες ισορροπίες και επανέρχεται στο προσκήνιο η περίοδος μέσα από την καθυστερημένη αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης (Ν. 1285/1982). Πρακτικά, το 1982, η επίσημη αναγνώριση των οργανώσεων της Αριστεράς που δεν είχαν αναγνωριστεί μετά τον Εμφύλιο διαμόρφωσε ένα νέο πολιτικό κλίμα, επουλώνοντας πληγές ανοιχτές για σαράντα χρόνια. Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος παρέμεινε θέμα ταμπού στην Ελλάδα μέχρι τη δεκαετία του 1980. Τότε εισήχθη και η διδασκαλία του στα ελληνικά πανεπιστήμια από έναν Γερμανό καθηγητή, τον Χάγκεν Φλάισερ. 

Η Ελλάδα στη γερμανική κουλτούρα μνήμης

Τη δεκαετία του '50 η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας προσανατόλισε την επίσημη ιστορική της μνήμη στην συστηματική αποσιώπηση των εγκλημάτων πολέμου που διαπράχθηκαν στην Ελλάδα στη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής. Τα αντίποινα, οι σφαγές, και η βίαιη κατοχική πολιτική σχετικοποιήθηκαν, με σκοπό την αποκατάσταση των διμερών σχέσεων.

Θα πρέπει να επισημανθεί το γεγονός ότι η γερμανική μεταπολεμική ιστοριογραφία έδωσε ελάχιστη προσοχή σε αυτό το κεφάλαιο της σύγχρονης ιστορίας και δεν επεξεργάστηκε το παρελθόν της ιστοριογραφικά, δικαστικά και πολιτικά. Αποτέλεσμα ήταν να επικρατήσει πλήρης άγνοια γύρω από τα γεγονότα του πολέμου στην Ελλάδα και τις γερμανικές ευθύνες που αφορούν εγκλήματα πολέμου και πολεμικές επανορθώσεις.

Η «Aufarbeitung» (επεξεργασία) του κοινού κατοχικού παρελθόντος πάσχει λοιπόν και στις δύο εμπλεκόμενες χώρες (Ελλάδα και Γερμανία). Στη Γερμανία, αφενός, υπάρχει ελλιπέστατη ενημέρωση. Αφετέρου, στην Ελλάδα, η ελλιπής διδασκαλία της Κατοχής στα σχολεία και η απροθυμία των ιθυνόντων να προωθήσουν την πανεπιστημιακή διδασκαλία της περιόδου και την ιστοριογραφική αναβάθμιση της Εθνικής Αντίστασης, συνέτειναν από κοινού στο οξύμωρο να απουσιάζει η χώρα μας από τη Διεθνή Επιτροπή Ιστορίας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.