Στις 02.02.2017 πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα η παρουσίαση του προγράμματος «Μνήμες από την Κατοχή στην Ελλάδα». Το ενδιαφέρον ήταν μεγάλο: τα δύο Πανεπιστήμια, το Ελεύθερο Πανεπιστημίο του Βερολίνου και το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, είχαν τη δυνατότητα να παρουσιάσουν τα πρώτα αποτελέσματα του Προγράμματος στη γεμάτη αίθουσα εκδηλώσεων του Πανεπιστημίου Αθηνών. Στο επίκεντρο της εκδήλωσης ήταν οι δύο μάρτυρες, Ροζίνα Ασσέρ- Πάρδο και Έφη Παπαθεοδώρου, οι οποίες έχουν ήδη σε συνεντεύξεις τους για το Πρόγραμμα καταθέσει τις μαρτυρίες τους από τη γερμανική Κατοχή στην Ελλάδα για τις επερχόμενες γενιές.

Στην εκδήλωση παρέστησαν προσωπικότητες από τον πολιτικό και ακαδημαϊκό χώρο, καθώς και πρόσωπα που έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την προφορική ιστορία. Στο ακροατήριο εκπροσωπούνταν το Εβραϊκό Μουσείο της Ελλάδας, ο Ελληνικός Σύλλογος Φίλων του Ravensbrück στο Βερολίνο, το Ολλανδικό Ινστιτούτο, ο Συνήγορος του Πολίτη, το Ινστιτούτο Γκαίτε καθώς και μάρτυρες που έδωσαν συνέντευξη στο πλαίσιο του προγράμματος, όπως οι επιζώντες του Ολοκαυτώματος Αλέξανδρος Σιμχά και Βενιαμίν Αλμπάλας, η Λούλα Τύμπα, επιζήσασα των αντιποίνων στον τόπο καταγωγής της, η Δήμητρα Ρουμπέση, μάρτυρας βομβαρδισμών στον Πειραιά, πρώην αντιστασιακοί, όπως η Ελένη Γεωργαντά και η Πλουσία Λιακάτα, πρώην κρατούμενοι στρατοπέδων συγκέντρωσης, καθώς και άνθρωποι που απλώς βίωσαν την καθημερινότητα στην περίοδο της Κατοχής.

Το ενδιαφέρον του τύπου υπήρξε έντονο. Μεγάλες ημερήσιες εφημερίδες όπως η Καθημερινή, ο Ελεύθερος Τύπος, καθώς και μεγάλα τηλεοπτικά κανάλια όπως η ΕΡΤ, ο ΑΝΤ και το γερμανικό κανάλι ARD, εκπροσωπούνταν με δημοσιογράφους τους.

 

Χαιρετισμοί των υποστηρικτών και συνεργατών του Προγράμματος

Την εκδήλωση άνοιξε ο καθηγητής Αθανάσιος Δημόπουλος, Πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Ο κύριος Δημόπουλος τόνισε την πολύ καλή συνεργασία μεταξύ του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου και του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ο Έλληνας Υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων καθηγητής Κωνσταντίνος Γαβρόγλου αναφέρθηκε στην ομιλία του σε ένα ώριμο μέλλον που απορρέει από τη συνεργασία των δύο ιδρυμάτων.

Ο Γερμανός Υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Michael Roth αναφέρθηκε εμφατικά στην εναρκτήρια ομιλία του στο γεγονός ότι μέσω του προγράμματος τα θύματα της ναζιστικής τρομοκρατίας αποκτούν πρόσωπο, όνομα και φωνή, σε αντίθεση με το παρελθόν όπου επικρατούσε άγνοια και γενικές στατιστικές απωλειών χωρίς σύνδεση με συγκεκριμένες αφηγήσεις ανθρώπων που βίωσαν την περίοδο της Κατοχής. Ο υπουργός Roth είναι πεπεισμένος, ότι αυτό το πρόγραμμα δίνει σημαντική ώθηση στην κοινή γερμανοελληνική κουλτούρα μνήμης και ότι αποδίδει στους μάρτυρες τη χαμένη τους τιμή.

Χαιρετισμούς απηύθυναν επίσης η Χριστίνα Λαμπροπούλου, διευθύντρια Οικονομικών του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, καθώς και ο Günter Saathoff, πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος «Erinnerung, Verantwortung und Zukunft». Ο κύριος Saathoff αναφέρθηκε στην απόδοση αποζημιώσεων από το Ίδρυμα «Erinnerung, Verantwortung und Zukunft» σε 2.000 Έλληνες καταναγκαστικούς εργάτες επί εθνικοσοσιαλισμού και τόνισε πόσο σημαντικό είναι για τους επιζώντες «να μην περάσουν στη λήθη και να μεταφέρουν στις επόμενες γενιές τη δική τους εμπειρία από τον εθνικοσοσιαλισμό» - ανεξάρτητα από το ζήτημα της ύπαρξης αξίωσης αποζημίωσης.

 

Παρουσίαση του προγράμματος

Ο Χάγκεν Φλάισερ, καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και επιστημονικός διευθυντής του προγράμματος, αναφέρθηκε στην άγνοια που επικρατεί στη Γερμανία σχετικά με τα γερμανικά εγκλήματα πολέμου που διαπράχθηκαν στην Ελλάδα στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Μόλις στις αρχές της δεκαετίας του 1980 θεματοποιήθηκε η γερμανική Κατοχή στην ελληνική ιστοριογραφία, όταν εκείνος ξεκίνησε πρώτος σε ελληνικό ΑΕΙ να διδάσκει τη για δεκαετίες ταμπού θεματική του Β‘ Παγκοσμίου Πολέμου και της Κατοχής.

Ο Νίκος Αποστολόπουλος, καθηγητής στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου και διευθυντής του προγράμματος, αναφέρθηκε στη σημασία της «Προφορικής Ιστορίας» και των οπτικοακουστικών αρχείων μαρτυριών που καλύπτουν τις ανάγκες πληροφόρησης – γνώσης – έρευνας των χρηστών του διαδικτύου σε θέματα που σχετίζονται με τον Β‘ Παγκόσμιο Πόλεμο. Με τις εξελίξεις στην έρευνα τα τελευταία χρόνια στον τομέα των ανθρωπιστικών επιστημών είναι απαραίτητο, σύμφωνα με τον κ. Αποστολόπουλο, να είναι στη διάθεση των ερευνητών και όλων των ενδιαφερόμενων η ψηφιακή διάσταση των πληροφοριών. Και εδώ έγκειται η σημασία των Digital Humanities. Οι νέες κατευθύνσεις της έρευνας αναδεικνύουν τη σημασία των μαρτυριών στην έρευνα και στην εκπαίδευση. Οι συλλογές των μαρτυριών με τις φωνές των επιζώντων αποτελούν από μόνες τους ένα «ζωντανό μνημείο» και διασώζουν τον μάρτυρα από την ανωνυμία.

Η Δήμητρα Λαμπροπούλου, λέκτορας Νεότερης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και ο αναπληρωτής Καθηγητής Βαγγέλης Καραμανωλάκης, αναφέρθηκαν στη σημασία της εκπαιδευτικής διάστασης των μαρτυριών, τόσο στα σχολεία όσο και στα ελληνικά και γερμανικά πανεπιστήμια.

 

Οι μάρτυρες

Στο επίκεντρο της εκδήλωσης ήταν οι δύο μάρτυρες, Ροζίνα Ασσέρ- Πάρδο και Έφη Παπαθεοδώρου, που έδωσαν συνέντευξη στο πλαίσιο του Προγράμματος.

Η κυρία Πάρδο ανέφερε στη συγκινητική αφήγησή της ότι δεν τρέφει κανένα μίσος απέναντι στους Γερμανούς, μόνο θλίψη για τα όσα έκαναν οι ναζί και για τις τρομερές διώξεις που υπέστησαν οι Εβραίοι. Η κυρία Παπαθεοδώρου περιέγραψε τις παιδικές της αναμνήσεις από εκείνα τα χρόνια και ιδιαίτερα τις οικογενειακές διώξεις εναντίον τους μετά το τέλος του πολέμου και στη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου (1946- 1949).

Πληροφορίες για το Πρόγραμμα

Το φιλμ του Προγράμματος 

Ανταπόκριση του Τύπου

Αναφορές στην ελληνική τηλεόραση
http://webtv.ert.gr/katigories/eidiseis/02fev2017-2100-deltio-idiseon (40:48')

http://www.antenna.gr/minisites/ant1-news/watch (20:20‘)